Semantic Chunking là gì và vì sao lại quan trọng trong RAG?

Tác giả: AI VIET NAM (AI VIET NAM)

Keywords: semantic chunking, RAG, NLP, embedding

Semantic Chunking là gì và vì sao lại quan trọng trong RAG?

Khi xây dựng hệ thống RAG, nhiều người gặp tình huống giống nhau: mô hình trả lời không khớp ngữ cảnh, bị thiếu ý hoặc lấy nhầm thông tin dù dữ liệu gốc rất đầy đủ. Một nguyên nhân phổ biến nằm ở cách ""chia"" văn bản thành từng phần nhỏ trước khi đưa vào vector database. Nếu chia theo số token cố định, văn bản bị tách giữa câu hoặc giữa ý, dẫn đến mô hình không hiểu trọn ngữ nghĩa. Từ đó sinh ra hiện tượng truy xuất sai thông tin. Vì vậy semantic chunking thường được xem như một cách tiếp cận giúp hệ thống hiểu dữ liệu tự nhiên hơn.

Bản chất của Semantic Chunking

Semantic chunking là cách chia văn bản dựa trên ý nghĩa và cấu trúc nội dung thay vì dựa trên số token hay ký tự. Mục tiêu là tạo ra từng đoạn có ngữ cảnh trọn vẹn. Một đoạn ngắn nhưng giữ được đầy đủ chủ đề thường giúp mô hình truy xuất đúng hơn so với một đoạn dài nhưng bị cắt dở. Ý tưởng này liên quan đến một trong những kiến thức nền ở các module ML/NLP, nơi người học thường tiếp cận các khái niệm embedding, tokenization và xử lý văn bản (Module 10 – NLP).

So sánh: Chia theo token cố định vs semantic chunking

Chia theo token cố định

  • Văn bản bị cắt theo giới hạn cứng (ví dụ 300 token).
  • Có thể tách ngang câu, làm mất đầu – cuối của một ý.
  • Khi embedding, mô hình chỉ hiểu phần đoạn được thấy, không biết phần ý đã nằm ở các chunk khác.
  • Truy xuất RAG dễ sai chủ đề vì vector biểu diễn thiếu ngữ nghĩa trọn vẹn.

Semantic chunking

  • Chia theo câu, đoạn hoặc chủ đề.
  • Dữ liệu được giữ theo ""cấu trúc tự nhiên"".
  • Embedding phản ánh đầy đủ ý nghĩa của đoạn.
  • Tăng khả năng mô hình tìm đúng vùng thông tin khi truy vấn.

Ví dụ thực tế

Giả sử có đoạn văn: “Transformer ra đời năm 2017. Kiến trúc này sử dụng cơ chế attention giúp mô hình tập trung vào các vị trí quan trọng trong câu. Nhờ đó, hiệu suất NLP tăng mạnh.” Nếu chia token cố định:

  • Có thể tách thành: “Transformer ra đời năm 2017. Kiến trúc này sử dụng” “cơ chế attention giúp mô hình tập trung vào các vị trí quan trọng…” Ý nghĩa bị cắt ra, mô hình khó hiểu phần liên kết giữa các câu. Nếu dùng semantic chunking:
  • Giữ nguyên cả đoạn như một đơn vị.
  • Embedding đủ thông tin để mô hình nhận biết chủ đề: kiến trúc Transformer và cơ chế attention.

Góc nhìn khi triển khai trong dự án AI/ML

Trong dự án RAG thực tế, pipeline thường gồm:

  • Chuẩn hóa dữ liệu.
  • Chia chunk.
  • Tạo embedding.
  • Lưu vector.
  • Truy vấn.

Chunking là bước có ảnh hưởng mạnh đến kết quả đầu ra. Nếu chunk quá dài → nhiễu nội dung. Nếu quá ngắn → thiếu ngữ cảnh. Nếu chia theo token cố định → dễ cắt mất ý > ảnh hưởng retrieval. Ở giai đoạn học các module về dữ liệu và NLP (như Data Engineering, NLP, Pre-ML), người học thường tiếp cận nguyên lý về cấu trúc văn bản, hierarchical splitting và sự khác biệt giữa token-level và semantic-level. Đây là phần kiến thức nền nhiều nhóm dự án áp dụng khi xây dựng RAG thực tế.

Lời khuyên học thuật

  • Có thể bắt đầu thử nghiệm với văn bản dạng bài báo hoặc tài liệu kỹ thuật để quan sát sự khác biệt giữa hai cách chunking.
  • Khi thử trên tập dữ liệu nhỏ, có thể thay đổi độ dài chunk để xem ảnh hưởng đến kết quả truy vấn.
  • Có thể kiểm tra bằng cách đặt câu hỏi khó hơn để thấy khả năng mô hình tìm đúng ngữ cảnh.

Hỏi đáp nhanh về Semantic Chunking

1. Semantic chunking có cần mô hình NLP hỗ trợ không? Thường có, vì cần phân tách câu hoặc đoạn theo ngữ nghĩa.

2. Chia theo token cố định có dùng được trong RAG không? Có thể dùng, nhưng dễ thiếu ngữ cảnh nếu văn bản dài.

3. Semantic chunking có làm tăng kích thước dữ liệu lưu trữ không? Có thể tăng nhẹ vì số chunk nhiều hơn.

4. RAG có bắt buộc dùng semantic chunking không? Không bắt buộc, nhưng thường giúp cải thiện kết quả truy xuất.

FAQ về chương trình AIO

Q1. Con số 0 thì học nổi không? Ans: Chỉ cần bạn có thời gian học. Điều quan trọng nhất không phải giỏi hay không, mà là có học đều mỗi ngày. Kiến thức – tài liệu – môi trường đã có team lo. Nếu bạn không có thời gian thì nên cân nhắc.

Q2. Ai dạy AIO? Ans: Đội admin dạy toàn bộ. Admin trực tiếp hướng dẫn và hỗ trợ mọi câu hỏi của bạn trong suốt quá trình học.

Q3. Admin có “xịn” không? Ans: Admin đều là người làm nghề thật, mỗi người một cách dạy. Quan trọng là bạn cảm thấy hợp cách truyền đạt. Admin không dám nói xịn, chỉ dạy bằng hết sức.

Q4. AIO có gì khác những nơi khác? Ans: AIO không phải trung tâm. Đây là dự án học tập cộng đồng, được cải tiến qua từng khóa. Tinh thần của AIO: Cùng nhau học – cùng nhau khổ – cùng nhau lớn. Nếu hợp tinh thần đó, bạn sẽ thấy phù hợp.

Tài nguyên học AI: